Καταπάτηση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΕΠΕΙΓΟΝ
12 Ιανουαρίου 2009

Προς: Την Γενική Γραμματέα Πρόνοιας, κ. Τροχάνη Μαρία, Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αριστοτέλους 17, 101 87 Αθήνα

ΘΕΜΑ: Πλημμελής παροχή φροντίδας σε ασθενείς που φιλοξενούνται σε Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης.

Αξιότιμη κυρία Τροχάνη,

Ο Συνήγορος του Πολίτη είναι αποδέκτης αναφορών (αρ. πρωτ. 16887/08 & 19434/08) του κ. Θεοδωρουλάκη Μενέλαου, εκ μέρους του Δικτύου Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «Αργώς» και της Επιτροπής Πρωτοβουλίας Εργαζομένων (ΕΠΙΨΥ, ΕΨΥΚΑ, ΕΠΑΨΥ & ΘΕΨΥΠΑ), που θίγουν το σοβαρό πρόβλημα της υποχρηματοδότησης των Μονάδων Αποκατάστασης και της σοβαρότατης επίπτωσης της στο παροχής φροντίδας υγείας στους ασθενείς.

Λόγω της σοβαρότητας του θέματος που θίγεται στις εν λόγω αναφορές, ο Συνήγορος του Πολίτη κρίνει σκόπιμο να εκθέσει τις κοινωνικές και νομικές διαστάσεις του. Σε αυτό συνηγορεί επίσης το γεγονός ότι το δικαίωμα που διακυβεύεται είναι σημαντικό, τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα είναι πολυάριθμα και επιπλέον βρίσκονται σε νομική και πραγματική αδυναμία να προασπίσουν τα συμφέροντα τους.

ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Οι αρχές της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης θεσμοθετήθηκαν από το Ελληνικό Κρότος με τον Ν.2716/1999 «περί ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας», Σύμφωνα με τις διατάξεις του το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας με σκοπό την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία, την περίθαλψη καθώς και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Βάσει του ανωτέρω Νόμου και προς επίτευξη των σκοπών της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, συγκροτείται το Σύστημα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, υπό κρατική εποπτεία και επιχορήγηση, στο οποίο εντάσσονται οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας, οι οποίες λειτουργούν στο πλαίσιο του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα.

Ήδη πλέον στην Ελλάδα, και με τη διαρκή αρωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα στα πλαίσια των διαδοχικών Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, έχει επιτευχθεί η συρρίκνωση των μεγάλων Ψυχιατρείων, η ανάπτυξη ικανού αριθμού ψυχιατρικών τμημάτων στα Γενικό Νοσοκομεία και Κέντρων Ψυχικής Υγείας και τέλος η λειτουργία μεγάλου αριθμού Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (Οικοτροφεία, Ξενώνες, Προστατευμένα Διαμερίσματα, Κέντρα Ημέρας κ.α.) στα πλαίσια του δημόσιου και ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα. Ήδη λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα συνολικά άνω των 410 Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης στην κοινότητα, που στελεχώνονται από 3.628 εργαζόμενους ειδικούς ψυχικής υγείας, εκ των οποίων 1,956 σε νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα.

Οι Μονάδες αυτές προσφέρουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου σε 3.000 ψυχικά ασθενείς (ενήλικες, εφήβους και παιδιά) που πριν ζούσαν σε ιδρυματικές συνθήκες, έχοντας πλέον επιτύχει την κοινωνική επανένταξη τους. Το συνολικό έργο που συντελείται από το 1990, αναίρεσε αρνητικές απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Παγκόσμιων και Ευρωπαϊκών φορέων Ψυχικής Υγείας για την ποιότητα του κοινωνικού κράτους της χώρας μας και δέχθηκε τους επαίνους τόσο από τις εθνικές κυβερνήσεις και τα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. όσο και από την παγκόσμια επιστημονική ψυχιατρική κοινότητα.

Σήμερα οι Μονάδες αντιμετωπίζουν σημαντικό πρόβλημα χρηματοδότησης για τέταρτη φορά μέσα στα τελευταία 4 έτη και τόσο η Διοίκηση όσο και το προσωπικό των Μονάδων έχουν επανειλημμένως επισημάνει και συχνά διαμαρτυρηθεί εντόνως για την αναγκαιότητα εξεύρεσης των αναγκαίων κονδυλίων από την πλευρά του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχιση της λειτουργίας των Μονάδων. Δυστυχώς ήδη κάποιες πολύ επιτυχημένες θεραπευτικά δομές αποκατάστασης οδηγήθηκαν στη διακοπή λειτουργίας τους.

Ο Συνήγορος του Πολίτη διαπιστώνει ότι στο συνεχιζόμενο αυτό κλίμα των περικοπών κινδυνεύει να καταρρεύσει το όραμα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και να εγκαταλειφθεί ο στόχος του προγράμματος «Ψυχαργώς» για τον οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε.

Ειδικότερα, και στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του Συνηγόρου της Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, διαπιστώνεται μία συστηματική καταπάτηση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών έτσι όπως υπαγορεύονται από τις αρχές που περιέχονται στην Πράσινη Βίβλο. Η θέση της Αρχής έχει ως στόχο την εξασφάλιση της απρόσκοπτης κοι σταθερής συνέχισης του προγράμματος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης που ξεκίνησε με τον Καν,815/84.

Κατόπιν τούτων, σας παρακαλούμε να μας ενημερώσετε άμεσα για τις απόψεις σας καθώς και τις ενέργειες που προτίθεστε, να αναλάβετε, προκειμένου εξασφαλιστεί η ομαλή και άρτια λειτουργία των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης ψυχικά πασχόντων.

Επιπλέον, δεδομένης της σοβαρότητας του ζητήματος, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι στο πλαίσιο της λειτουργίας του Συνηγόρου της Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, προτιθέμεθα να διοργανώσουμε συνάντηση των εμπλεκομένων φορέων για τη διαπίστωση της πραγματικής έκτασης του προβλήματος αλλά και την διατύπωση των γενικών κατευθύνσεων για τη λύση του προβλήματος.

Προσβλέπουμε στη συμμετοχή του Υπουργείου σας.

Με τιμή
Γιάννης Σακέλλης
Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη Συνήγορος της Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης